วันจันทร์ที่ 4 สิงหาคม พ.ศ. 2551

ประวัติความเป็นมา

หลังจากที่มีการเปลี่ยนแปลงการบริหารราชการแผ่นดินจากแบบจตุสดมถ์เปลี่ยนมาเป็นกระทรวงเสนาบดีแล้ว สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ทรงดำรงตำแหน่ง เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยเป็นพระองค์แรก กระทรวงมหาดไทยมีหน้าที่จัดราชการฝ่ายปกครอง การปราบปราม และทำนุบำรุงท้องที่ ตามแบบอย่างอารยประเทศทั้งหลาย พระองค์ท่านได้พิจารณาเลือกใช้รูปแบบการปกครองแบบเทศาภิบาล และสุขาภิบาล อันเป็นต้นแบบของระบอบประชาธิปไตยปัจจุบัน ได้ทรงให้ตราพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ขึ้น เพื่อกำหนดหน้าที่ในราชการมหาดไทย มีหน้าที่ปกครอง ป้องกัน บำบัดทุกข์ บำรุงสุขประชาชน ปราบปรามอาชญากร บรรเทาภัยพิบัติต่างๆ และกำหนดท้องที่ปกครองแบ่งเป็นมณฑล จังหวัด อำเภอ และหมู่บ้าน ส่วนสุขาภิบาลก็มีสาธารณสุขและอนามัย

กระทรวงมหาดไทย จัดตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2435 รับผิดชอบงานมหาดไทยหรืองานการปกครองประเทศ ได้มีการแบ่งหน้าที่ระหว่างกระทรวงมหาดไทย และกระทรวงกลาโหม ให้ชัดเจนไม่ซ้ำซ้อนกัน โดยให้กระทรวงมหาดไทยรับผิดชอบและบังคับบัญชาหัวเมืองทั้งหมดเพียงกระทรวงเดียว

กระทรวงมหาดไทย เมื่อแรกตั้งแบ่งออกเป็น 3 กรม มีหน้าที่ต่างๆ กัน ดังนี้
  1. กรมมหาดไทยกลาง เป็นพนักงานทำการทุกอย่าง ซึ่งมิให้แยกออกไปเป็นหน้าที่กรมอื่น
  2. กรมมหาดไทยฝ่ายเหนือ ให้เป็นเจ้าที่แผนกปราบปรามโจรผู้ร้ายกับแผนกอัยการ รวมทั้งการเกี่ยวข้องกับชาวต่างประเทศ (ภายหลังโอนงานที่เกี่ยวข้องกับการต่างประเทศไปเป็นหน้าที่ปลัดทูลฉลอง)
  3. กรมมหาดไทยฝ่ายพลำภัง ให้เป็นเจ้าหน้าที่แผนกปกครองท้องที่
สำหรับการปกครองในส่วนภูมิภาค ได้กำหนดรูปแบบการปกครองที่เรียกว่า "เทศาภิบาล" ขึ้นมาใช้และได้มอบหมายให้กระทรวงมหาดไทยเป็นผู้รับผิดชอบดูแล โดยจัดแบ่งหัวเมืองออกเป็นมณฑล เมือง และอำเภอ โดยมีสมุหเทศาภิบาล ผู้ว่าราชการเมืองและนายอำเภอ เป็นผู้ปกครองบังคับบัญชาข้าราชการและดูแลทุกข์สุขของประชาชนในเขตท้องที่นั้นๆ และมีกำนันผู้ใหญ่บ้านเป็นผู้ช่วยเหลือปฏิบัติงานในระดับตำบลและหมู่บ้าน
บทบาทและภารกิจหลักในการบริหารราชการมาอย่างยาวนานของกระทรวงมหาดไทย ได้แก่ เป็นหน่วยงานหลักที่มีภาระหน้าที่ในการ "บำบัดทุกข์ บำรุงสุข" เป็นด่านแรกในการบริหารและจัดการด้านความมั่นคง และกิจการภายใน การเสริมสร้างโอกาสให้ประชาชนในท้องถิ่นสามารถที่จะเติมโตและแข่งขันได้ทั้งในระดับพื้นที่และในระดับประเทศ
ในยุคของการปฏิรูประบบราชการ รัฐบาลได้ดำเนินการปฏิรูปโครงสร้างระบบบริหารราชการมีการปรับปรุง กระทรวง กรม ต่างๆ ให้มีความเหมาะสมกับการเปลี่ยนแปลงตามสถานการณ์ที่มีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว กระทรวงมหาดไทยปรับบทบาทของตนเองให้มีความชัดเจนขึ้นจากการดำเนินการที่เน้นภารกิจที่หลากหลายไปสู่ภารกิจหลัก คือ การรักษาความสงบเรียบร้อยและส่งเสริมสนับสนุนการอยู่ดีกินดีของประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนของภูมิภาคและท้องถิ่น ซึ่งถือได้ว่าเป็นส่วนรอบนอกที่มีความจำเป็นต่อการพัฒนาประเทศอย่างมาก

ไม่มีความคิดเห็น: